Aanpak terugdringing dakloosheid

Algemeen
In december 2022 is door VWS het Nationaal Actieplan Dakloosheid: Eerst een Thuis gelanceerd. Landelijk is een dashboard ontwikkeld om inzicht te krijgen in de voorgang op de acties, waarvoor de afgelopen periode vanuit Arnhem de benodigde informatie is gedeeld. De laatste resultaten op centrumgemeentelijk niveau zijn in december 2024 gedeeld op https://www.waarstaatjegemeente.nl/mosaic/dashboard/aanpak-dakloosheid. Deze gegevens worden twee keer per jaar, in juli en december, geactualiseerd.

Regionaal uitvoeringsplan
De regio Centraal Gelderland heeft een regionaal uitvoeringsplan opgesteld op basis van o.a. de uitgangspunten van het Nationaal Actieplan Dakloosheid, dat in Arnhem bestuurlijk is vastgesteld in januari 2025.

Preventie (het voorkomen van dakloosheid)
De afgelopen periode is met de regiogemeenten ingezet op het afstemmen van de uitkomsten van de aanbevelingen met de uitgevoerde preventiescanner en hebben alle tien samenwerkende gemeenten in de regio Centraal Gelderland een lokaal plan opgesteld. In Arnhem is het lokaal uitvoeringsplan in januari 2025 bestuurlijk vastgesteld.

Naast de reguliere onverminderde inzet op preventie wordt het daklozenloket continu doorontwikkeld. Om uitvoering te kunnen geven aan een al langer bestaande behoefte; een verruiming van de openstelling van het daklozenloket, zijn recent de noodzakelijke aanpassingen aan het pand uitgevoerd en afgerond.

Passend vangnet

• De vernieuwing van de opvang is reeds gerealiseerd, waarmee ook een sluitend gedifferentieerd aanbod is ontstaan. De afbouw van de capaciteit heeft nog niet kunnen plaatsvinden
• Vooruitlopend op landelijke ontwikkelingen en beleid is voor de duur van twee jaar een opvang voor kwetsbare niet-rechthebbende dakloze EU-burgers gerealiseerd, hiermee bieden we een inclusieve aanpak. Deze opvang biedt 10 plekken en is operationeel sinds 1 juli 2024. In het eerste jaar van de pilot (periode 1 juli 2024 tot 1 juli 2025) zijn 35 unieke dakloze EU-burgers opgevangen. Hiervan is bij 28 personen het traject van opvang en begeleiding afgerond. Hiervan zijn 15 personen positief uitgestroomd naar werk & accomodatie, teruggekeerd naar land van herkomst of uitgestroomd naar een andere woon- of verblijfplek. 8 personen zijn negatief uitgestroomd, met als reden detentie of beëindiging van het traject door de zorgaanbieder, 5 personen hebben zelf besloten de opvang te verlaten en de overige 7 personen verblijven nog in de opvang.
• Dakloze volwassenen die recht hebben op opvang bij IrisZorg op de Remisestraat en daar niet meteen terecht kunnen omdat de capaciteit onvoldoende is, hebben ook in het afgelopen jaar tijdens de wachttijd ambulante begeleiding ontvangen. Met deze inzet kan direct een start gemaakt worden met het op orde brengen van de basis (ID-bewijs, uitkering, zorgverzekering) en al een traject richting herstel ingezet kan worden.
• Uit onderzoek naar de voorzieningenbehoefte en de eigen inbreng van de doelgroep is in 2024 de aanbeveling gedaan om de mogelijkheden voor de zogenaamde 'tussenuren' (de uren dat inloopvoorziening Het Kruispunt gesloten is) in pilotvorm een ruimte achter de voordeur te creëren. In dat kader is op 1 januari 2025 gestart met de pilot 22-uursopvang in samenwerking met het Kruispunt en De Duif. Uit een eerste tussentijdse evaluatie lijkt het te voorzien in de behoefte. Vanuit de opvanginstellingen wordt meer doelgroep bereikt.

Van opvang naar wonen (met/zonder begeleiding)
De beweging van opvang naar wonen is verbonden met de brede gemeentelijke huisvestingsopgave, zoals opgenomen in de vastgestelde nota Wonen & Zorg, waarbij duidelijk is dat de realisatie van extra woonplekken voor dak- en thuislozen vertraging oploopt. Een van de oorzaken daarvan is de wooncrisis.

Monitoring
Het onderdeel monitor Dakloosheid in de Gemeentelijke monitor sociaal domein was landelijk uitgesteld, omdat er onvoldoende juridische grondslag was voor de benodigde gegevensdeling. Inmiddels is dit op orde gebracht en is vanuit Arnhem ook de noodzakelijke gegevens voor de regio Centraal Gelderland aangeleverd voor deze monitor.
Het CBS heeft in december 2024 deze eerste cijfers over dakloze personen in de Maatschappelijke Opvang (MO) per regio de Monitor Dakloosheid gepubliceerd. Dit zijn voorlopige cijfers samengesteld over het aantal geregistreerde dakloze personen in MO-voorzieningen, uitgesplitst naar centrumregio in 2022 en 2023. Deze cijfers zijn beschikbaar voor de centrumregio's die hebben bijgedragen in de aanlevering van de cijfers, waaronder voor de regio Centraal Gelderland. Op https://www.waarstaatjegemeente.nl/mosaic/monitor-dakloosheid/inleiding staan de regionale cijfers visueel weergegeven. Deze landelijke monitor behoeft in de komende jaren nog de nodige doorontwikkeling.
In mei 2025 zijn de noodzakelijke gegevens over 2024 aangeleverd voor deze landelijke monitor.

Het Nationaal Actieplan Dakloosheid 'Eerst een Thuis' heeft de ambitie dat in 2030 dakloosheid is beëindigd en iedereen een Thuis heeft. Deze landelijke aanpak richt zich op zes actielijnen:
1.   Versterken bestaanszekerheid: borging van het bestaansminimum
2.   Preventie: voorkomen dakloosheid is altijd het beste
3.   Wonen Eerst: iedereen een eigen woonplek met ondersteuning op maat
4.   Integraal werken in de uitvoering: regie, snelheid en menselijke maat
5.   Ervaringskennis inzetten: beleid wordt gemaakt, getoetst en uitgevoerd met mensen met ervaringskennis
6.   Inclusieve aanpak: aandacht voor jongeren, LHBTIQ+ en dakloze EU-burgers

In samenspraak met alle partners en regiogemeenten wordt als regio Centraal Gelderland de komende jaren ingezet om volgens de uitgangspunten van het Nationaal Actieplan verder uitvoering te geven aan de aanpak van dakloosheid. De belangrijkste focus ligt op preventie en het creëren van woonplekken, want iedereen heeft recht op een (t)huis. We zien kansen in het housing first principe. Gelijktijdig wordt ingezet op de uitstroom uit de opvang en om- en afbouw van de capaciteit van de maatschappelijke opvang. Deze laatste is afhankelijk van de realisatie van het aantal woonplekken en van landelijke autonome ontwikkelingen, zoals een toename van dakloosheid als gevolg van de mogelijke effecten op het gebied van bestaanszekerheid. Lukt dit niet tijdig of onvoldoende, dan wordt ingezet op tijdelijke en/of permanente uitbreiding van de bestaande opvangcapaciteit. Vooruitlopend op landelijke en Europese regelgeving bieden we ook opvang  aanvoor kwetsbare niet-rechthebbende EU-burgers.

Vanuit het Nationaal Programma Arnhem-Oost is met een pilot Bouwdepot als proef onder de noemer 'Financiële Vleugels' gestart. Afhankelijk van de ervaringen in de praktijk wordt in 2025 besloten over de voortzetting en het borgen van deze aanpak.  
Verder wordt onverminderd ingezet op preventie. Dit krijgt vorm in nauwe samenwerking met armoede & schulden, werk en inkomen en zorg en welzijn (voorkomen uitval).

In het kader van de monitoring is landelijk het streven om gegevens over dakloosheid in de monitor Dakloosheid in de Gemeentelijke Monitor Sociaal Domein (GMSD) op te nemen. Arnhem is als centrumgemeente aangesloten op deze ontwikkeling. Deze monitor omvat gegevens over het aantal dak- en thuislozen, tijd tot opvang (zowel direct als langdurig), duur van opvang (zowel direct als langdurig), mate van terugval en aantal gerealiseerde woonplekken t.b.v. uitstroom uit de maatschappelijke opvang.